|
ดิฉันมีโอกาสที่ดีมากในการได้ถ่ายภาพรูปปั้นตุ๊กตาโบราณที่เป็นรูปการนวด
แบบพื้นบ้าน รูปปั้นมีอายุกว่า 500 ปี และได้แสดงออกถึงคำสั่งสอนเรื่อง
แพทย์ทางเลือกจากการนวดแบบพื้นบ้านล้านนาไทย มีคนกล่าวว่ารูปปั้นนี้
เป็นตัวอย่างและสัญลักษณ์ของวิธีการรักษาและสอนผู้คนด้วยรูปแบบงาน
ศิลปะที่เป็นหลักฐานพิสูจน์ว่าท่าทางการนวดนั้นมีอายุเก่ากว่าวัดโพธิ์
(วัดพระเชตุพน วิมลมังคลาราม)
วัดโพธิ์เป็นที่รู้จักกันว่าเป็นวัดพระนอนเช่นเดียวกับที่เป็นมหาวิทยาลัยเปิด
แห่งแรกของประเทศไทย ภายหลังจากการจัดตั้งราชวงศ์จักรีในปีพ.ศ.
2325 พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช รัชกาลที่ 1 ได้มี
พระราชโองการให้ทำการบูรณปฏิสังขรณ์วัดโพธิ์ให้เป็นพระอารามหลวงชั้น
เอก จากการบูรณปฏิสังขรณ์ครั้งใหญ่ในช่วงของ พระบาทสมเด็จพระพุทธ
ยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช รัชกาลที่ 1 และพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้า
เจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 3 วัดโพธิ์กลายเป็นศูนย์กลางของศิลปะไทยและความรู้
ซึ่งภูมิปัญญาของการแพทย์พื้นบ้านแผนไทยและการนวดได้รับการรวบรวม
มาจากบรรพบุรุษและยังคงสืบทอดต่อมาจนทุกวันนี้ ดังเช่นวิธีการใช้
สมุนไพร การวินิจฉัย และการรักษาอาการเจ็บป่วยโดยทั่วไป โรคในเด็ก
วิธีการรักษาพยาบาล บันทึกหลักการนวด ภาพเขียน รูปปั้นแสดงท่าทาง
รูปปั้นดินเผาถูกเก็บมาจากเตาพานในจังหวัดเชียงราย ใบหน้าของรูปปั้นดู
ตลกขบขันและแสดงอารมณ์ได้ดี ดินจากอำเภอพานมีสีอ่อนแต่มีความ
แกร่งมากตอนที่เผาจากในเตา
ยังมีปัญหาระหว่างหมอนวดและลูกค้าที่จำเป็นต้องนำมาพิจารณา นี่เป็น
ความรู้ที่ทรงคุณค่าของการนวดพื้นบ้านแผนไทยที่ส่งต่อจากคนรุ่นหนึ่งไป
ยังอีกรุ่นหนึ่ง ตอนนี้ทุกคนทราบว่าการนวดจำเป็นต่อการช่วยเหลือคนไม่ว่า
จะเจ็บป่วยหรือไม่ กายภาพบำบัดเป็นสาขาหนึ่งของการรักษาทางการ
แพทย์ที่ใช้ได้ผลที่ช่วยรักษาผู้ที่กระดูกหักเนื่องจากอุบัติเหตุหรือผู้ป่วยที่
เป็นอัมพฤกษ์ การนวดเป็นศิลปะแห่งการสัมผัสซึ่งให้ความรู้สึกที่ดีหลังจาก
การรักษาที่เจ็บปวดถ้าลูกค้ายังไม่คุ้นเคยกับการนวด นอกจากนี้ความสนใจ
จากทั้งหมอนวดและลูกค้ากลายเป็นเรื่องของศิลปะการใช้ชีวิตที่ต้องพึ่งพา
ระดับสังคมที่ต่างกันและหน้าที่การให้บริการ
โดยทั่วไปแล้วในสปาราคาแพงหรือศูนย์นวดในท้องถิ่น หมอนวดจะเป็น
หญิงวัยกลางคนหรือหญิงชราที่พูดจาสุภาพ และแต่งกายดีในชุดไทย
พื้นบ้านทำจากผ้าไหมหรือผ้าฝ้ายสีขาว สีครีม และสีน้ำตาล เข้ามาพร้อม
กับอุปกรณ์การนวดและดอกไม้ที่มีกลิ่นหอมเช่นดอกจำปา ดอกมะลิ ดอก
กุหลาบ มีขันเงินใบใหญ่ใส่น้ำเย็นและดอกไม้สำหรับล้างหน้าและชำระล้าง
ร่างกายหลังจากการนวด สมุนไพรหลายอย่างใช้ถูและพอกผิวซึ่งเป็นการ
ดูแลผิวแบบเดียวกับตอนที่ไปทำ สปา ในช่วงหน้าหนาวในอดีต คนไทย
หลายคนสูดดมไอน้ำเดือดจากสมุนไพรที่ได้คัดเลือกมาอย่างดีเพื่อป้องกัน
ไข้หวัดและการเจ็บป่วยที่เกี่ยวกับระบบทางเดินหายใจ
ครอบครัวของดิฉันเคยมีโรงงานทำร่มในอำเภอสันกำแพง จังหวัดเชียงใหม่
ดิฉันมีคุณยายที่เป็นตัวอย่างอันยอดเยี่ยมในการทำงานกับชุมชน คุณยาย
เป็นนักออกแบบลายผ้าไหมของโรงงานทอผ้าในท้องถิ่น คุณตาเป็น
ผู้อำนวยการโรงเรียนมัธยม แต่คุณยายของดิฉันทำงานได้เงินมากกว่าคุณ
ตาและคุณยายทำงานหนักเพื่อดูแลครอบครัวของพวกเรา คุณตาคุณยายมี
ลูกแปดคน ลูกชายสี่คนและลูกสาวสี่คน ครึ่งหนึ่งจบการศึกษาในประเทศ
ไทยและไปเรียนต่อต่างประเทศด้วยเงินจากคุณยายของดิฉันที่เป็นคนขยัน
และมีความคิดดีเยี่ยม คุณยายมีความรับผิดชอบต้องดูแลคนงานกว่า 50
คนทุกวัน ในแต่ละสัปดาห์ หมอนวดหลายคนถูกเชิญมานวดให้คนงาน นี่
เป็นเวลาที่สำคัญที่ทุกคนในบ้านต้องยอมรับ อาจเป็นตอนบ่ายวันอาทิตย์ที่
หมอนวดมาที่บ้านและสถานที่ที่เหมาะสมคือตรงระเบียงหรือในห้องนอน
ค่อนข้างแปลกที่ว่าคุณตาของดิฉันไม่ค่อยได้มีโอกาสได้นวดเพื่อบรรเทา
ความปวดเมื่อย อาจเป็นเพราะว่าคุณตาไม่ชอบนวดหรือไม่มีเงินจะจ่ายค่า
นวดก็เป็นได้ ดังนั้นเพื่อไม่ให้เป็นการรบกวนเวลานวดของคุณยายและ
คนงานคุณตาเลยพาพี่น้องและดิฉันถีบจักรยานไปตามถนนซุปเปอร์ไฮเวย์
ทุกคนสวมรองเท้าวิ่ง ในตอนบ่ายเราไปชมสถานที่ทางประวัติศาสตร์ วัดวา
อารามและทานอาหารกลางวันด้วยกัน เมื่อพวกดิฉันกลับบ้านในตอนเย็น
คุณยายของดิฉันดูสดชื่นและกระตือรือร้นต่องานหนักในวันต่อไป ในโอกาส
พิเศษนี้คุณยายที่แต่งตัวดีภายหลังการนวดผ่อนคลาย ได้เตรียมอาหารเย็น
ให้กับพวกเราและคนงานอีกด้วย
บทบาทของคนทำงานทั้งชายหญิงนั้นเท่าเทียมกันในเรื่องการทำนา
สามารถเก็บเกี่ยวทำงานหนักด้วยกันได้ การทอผ้าเป็นอุตสาหกรรมใน
ครัวเรือนและเป็นงานสำหรับผู้หญิง แต่การค้าขายสามารถทำได้ทั้งชาย
และหญิง หมอนวดนั้นเป็นได้ทั้งชายและหญิงและสามารถนวดได้ทั้งสอง
เพศ ทุกคนแสดงความเคารพบรรพบุรุษที่มอบความรู้ให้ด้วยความซื่อสัตย์
และความเคารพ ความสามารถและผลลัพธ์ที่ดีจะนำพาทั้งเงินทองและ
ชื่อเสียง
อุปกรณ์ชิ้นหลักของการนวดคือลูกประคบซึ่งประกอบไปด้วยสมุนไพรอุ่นใน
น้ำร้อน ส่วนผสมหลักคือ ไพล ส้มป่อย ตะไคร้ หญ้าหอม ใบมะกรูด ขมิ้น
มะขาม ข่า การบูร เกลือ ขมิ้นชัน ว่านหางจระเข้ ฯลฯ
ในการแพทย์แผนไทยพื้นบ้าน สมุนไพรจะใช้เพื่อเสริมการนวดที่รักษา
อาการเจ็บป่วย การบำบัดด้วยลูกบอลสมุนไพรหรือที่รู้จักในชื่อว่า "herbal
heat revival" ที่เชื่อกันว่าคลายความตึงเครียด และเปลี่ยนทิศทางพลัง
งานที่สำคัญต่อสุขภาพที่ดี ในอดีตท่าทางของหมอนวดหญิงจะแตกต่าง
จากหมอนวดชายที่ให้บริการกับผู้ชายเท่านั้นดังที่เราเห็นจากภาพตุ๊กตาปั้น
การนวดเป็นศิลปะและวัฒนธรรมของล้านนาไทยแบบผสมซึ่งช่วยให้คนทำ
งานรักษาอาการเจ็บป่วยและความเมื่อยล้า
เราควรจะให้คุณค่ากับหมอนวดให้มากเท่ากับนักกายภาพบำบัดและ
นักจิตวิทยา ดิฉันเคยถามคุณยายว่าเคยหลับตอนที่ถูกนวดหรือไม่ คุณยาย
ตอบว่าไม่ได้หลับเพราะว่ามันไม่ค่อยดีถ้าหลับตอนถูกนวด ทุกคนหัวเราะ
พวกเราทุกคนชอบขี่จักรยานในวันหยุดสุดสัปดาห์และพูดคุยกันหลายเรื่อง
ในระหว่างเดินทาง ครอบครัวของดิฉันเข้าใจว่ามีความจำเป็นที่จะต้องมี
เวลาอันงดงามเพื่อการมีชีวิตอยู่
|
