จานีน ยโสวันต์

หอศิลป์เอมเจริญเป็นเป้าหมายการเดินทางที่ดิฉันอยากให้ผู้อ่านไปเยี่ยม หอศิลป์
แห่งนี้เป็นที่เก็บรวบรวมผลงานของศิลปินแห่งชาติอาจารย์ประเทือง เอมเจริญผู้ซึ่ง
เริ่มต้นอาชีพทางศิลปะโดยการเป็นนักวาดโปสเตอร์ภาพยนตร์ หอศิลป์ตั้งอยู่ใกล้

กับแม่น้ำแม่กลอง บรรยากาศในยามเย็นนั้นดีมาก สุขสงบและสดใสจนเราเห็นพระ
อาทิตย์ตกดินได้ทุกวัน หอศิลป์แห่งนี้ดูแลโดยคุณบุญยิ่ง เอมเจริญ ภรรยาของ
อาจารย์ประเทือง เอมเจริญ (เธอเป็นทั้งอาจารย์และศิลปิน) คุณศรีศิลป์ เอมเจริญ
ลูกสาว กับเพื่อนอีกคนหนึ่ง ดืฉันได้พบกับคุณน้ำ (ศรีศิลป์) ที่หอศิลป์ในจังหวัด
กาญจนบุรี

จังหวัดกาญจนบุรีนั้นได้เป็นที่รู้จักกันในภาพยนตร์รางวัลออสการ์ของผู้กำกับ
เดวิด ลีน เรื่องThe Bridge On The River Kwai (สะพานข้ามแม่น้ำแคว) สะพานแห่ง
นี้ถูกสร้างขึ้นเพื่อข้ามแม่น้ำแควโดยเชลยสงครามและคนงานชาวเอเซียที่ถูก
เกณฑ์มา ท่ามกลางความสยองขวัญและความเหี้ยมโหดซึ่งชาวญี่ปุ่นเองยังไม่
ทราบทั้งหมด

เราสามารถไปชมสะพานข้ามแม่น้ำแควได้ที่ท่ามะขามทางตะวันตกเฉียงเหนือของ
จังหวัดกาญจนบุรี มีพิพิธภัณฑ์สองแห่งในจังหวัดกาญจนบุรี และอนุสรณ์สถานที่
สร้างไว้เพื่อระลึกถึงผู้เสียชีวิต งานเทศกาลสะพานข้ามแม่น้ำแควจะมีการจัดขึ้นทุก
ปีในตอนปลายเดือนพฤศจิกายนไปจนถึงต้นเดือนธันวาคม มีการแสดงแสงสีเสียง
เพื่อบอกเล่าประวัติของทางรถไฟสายมรณะ

ในครั้งแรกดิฉันรู้จักกับคุณศรีศิลป์ทางเฟซบุ๊คและเราได้พูดคุยกันบ้างเล็กน้อย
ก่อนที่คุณศรีศิลป์จะเดินทางไปสหรัฐอเมริกาเพื่อเยี่ยมครอบครัวและเพื่อน ดิฉันยัง
ได้สั่งซื้อหนังสือ Spirit of Art Retrospective 1963-2005 ซึ่งเป็นหนังสือรวบรวม
ผลงานของอาจารย์ประเทือง เอมเจริญ ในเดือนกันยายน พ.ศ. 2559 จะมีงาน
นิทรรศการศิลปะของอาจารย์ประเทือง เอมเจริญ ที่ศูนย์ศิลปวัฒนธรรมกรุงเทพ

ต่อไปนี้เป็นบทสัมภาษณ์สั้นๆ กับคุณศรีศิลป์ เอมเจริญ

จานีน: ดิฉันอยากทราบเรื่องราวเกี่ยวกับหอศิลป์เอมเจริญ

ศรีศิลป์: แต่เดิมคุณพ่อของน้ำตั้งใจจะสร้างบ้านไว้เก็บภาพเขียนทั้งหมดหลังจาก
ที่ใช้เงินเพื่อการศึกษาสำหรับลูกชายลูกสาวทั้งสิบสองคนจนกระทั่งทุกคนสำเร็จ
การศึกษา ที่คุณพ่อทำเช่นนี้ก็เพราะว่าเขาตั้งใจให้สถานที่แห่งนี้เป็นสถานที่เก็บ
สะสม แสดงผลงานภาพเขียน และทำกิจกรรมทางศิลปะสำหรับเด็กนักเรียน
นักศึกษาและใครก็ตามที่สนใจ

จานีน: กรุณาบอกเล่าเรื่องราวของคุณเอง

ศรีศิลป์: ชื่อจริงของน้ำคือศรีศิลป์ เอมเจริญ ซึ่งคุณพ่อเป็นผู้ตั้งให้ น้ำเป็นลูกสาว
คนสุดท้องจากลูกทั้งหมดสิบสองคนในครอบครัวนี้ น้ำค่อนข้างแน่ใจว่าทำไมคุณ
พ่อถึงตั้งชื่อนี้ให้น้ำ ศรีศิลป์เป็นชื่อที่เกี่ยวข้องโดยตรงกับศิลปะในภาษาไทย
ตั้งแต่ที่น้ำเกิดมาคุณพ่อคุณแม่ก็คาดเดาเอาไว้แล้วว่าน้ำอยากเจริญรอยตามท่าน
ทั้งสองเป็นศิลปินเพราะว่าน้ำเห็นคุณพ่อคุณแม่วาดรูปทุกวันทำให้น้ำมีแรงบันดาล
ใจอย่างมาก น้ำเลยขอกระดาษวาดรูปจากคุณพ่อ คุณพ่อเลยให้กระดานร่างภาพ
ที่หนีบกระดาษ กระดาษเปล่าจำนวนหนึ่งและปากกาลูกลื่น คุณพ่ออยากให้น้ำใช้
ปากกาลูกลื่นแทนดินสอเพราะว่าในระยะยาวจะทำให้ไม่มีความลังเลในการตวัด
ลายเส้นถูกหรือผิด ผลคือน้ำมั่นใจในตัวเอง ลายเส้นมีความคมชัดและมั่นคง

ในหลายๆ โอกาสคุณพ่อสอนน้ำและพี่ๆเล่นกิจกรรมกลางแจ้งสำหรับเด็กเช่น
หมากเก็บหรือขว้างหินให้โดนกระป๋อง จากนั้นคุณพ่อปล่อยให้เราเล่นด้วยกันไป
สักพักหนึ่ง ในตอนเย็นถ้าอากาศดีและท้องฟ้าสดใส คุณพ่อจะพาเราไปดูท้องฟ้า
ด้วยกัน เราเพียงแค่เดินผ่านสวนใกล้บ้าน ตรงสถานที่นั้นมีสถานที่ก่อสร้างบ้าน
จัดสรรที่ดินตรงนั้นเลยเปิดโล่ง รู้สึกดีที่ว่าเราสามารถมองเห็นท้องฟ้าและดวงดาว
ได้โดยที่ไม่มีอะไรมาขวางกั้น เมื่อคิดถึงช่วงเวลาในอดีตในครั้งนั้นน้ำพบว่า
กิจกรรมยามเย็นของครอบครัวของเราเป็นที่น่าจดจำมาก

น้ำเป็นลูกคนสุดท้องของบ้านเลยมักจะติดตามคุณพ่อคุณแม่และพี่ชายไปงาน
นิทรรศการศิลปะหลายแห่ง บางครั้งคุณพ่อของน้ำเดินทางไปทำงานต่างจังหวัด
ถ้าโรงเรียนของน้ำหยุดปิดเทอม คุณแม่อนุญาตให้น้ำเดินทางไปหาคุณพ่อด้วยกัน
กับคุณแม่ได้ บ่อยครั้งในช่วงวันหยุดสุดสัปดาห์คุณพ่อพาพวกเราพี่น้องขึ้นรถบัส
ไปวาดรูปที่ทุ่งนาใกล้บ้าน คุณแม่ได้เตรียมอาหารสำหรับมื้อกลางวันและมื้อเย็นไป
ด้วย น้ำรู้สึกโชคดีที่ในวัยเด็กอยู่กับครอบครัวและความบริสุทธิ์ของธรรมชาติ
โดยเฉพาะอย่างยิ่งแสงอาทิตย์เป็นสิ่งที่ชอบที่สุดเพราะน้ำรู้สึกได้ถึงความร้อนและ
ชีวิตชีวา แสงอาทิตย์ส่องประกายในน้ำมีความสว่างและสวยงาม นี่เป็นหนึ่งใน
เหตุผลว่าทำไมน้ำถึงชอบเอาแสงอาทิตย์ไปใส่ในภาพวาด

จานีน: ดิฉันทราบมาว่าคุณน้ำมีหน้าที่รับผิดชอบหลายอย่างเช่นเป็นผู้จัดการ
แม่บ้านและคนสวนที่หอศิลป์เอมเจริญ

ศรีศิลป์: หลังจากที่น้ำสำเร็จการศึกษาปริญญาตรีและโทสาขาทัศนศิลป์ (ศิลปะ
ร่วมสมัย) จากมหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ น้ำอยากเป็นครูสอนศิลปะให้กับ
นักศึกษา แต่ในตอนนั้นหอศิลป์เอมเจริญสร้างเสร็จเรียบร้อยแล้ว คุณพ่อขอร้องให้
คุณแม่ชวนน้ำและเพื่อนมาเป็นผู้จัดการหอศิลป์ คุณพ่อบอกว่าจำนวนครูสอนศิลปะ
ไม่ได้ขาดแคลน ประเทศยังไม่เป็นไรถ้าน้ำไม่ได้เป็นครูแต่หอศิลป์ต้องการน้ำมาก
เพราะคงไม่มีใครนอกจากครอบครัวที่จะเห็นความสำคัญ ได้ยินดังนั้นแล้วน้ำได้
ชวนเพื่อนหนึ่งคนที่เป็นครูสอนศิลปะให้ลาออกจากงานสอนศิลปะมาช่วยน้ำดูแล
หอศิลป์

ในปีแรกของการจัดการหอศิลป์ น้ำกับคุณแม่วางแผนจัดงานนิทรรศการในหอศิลป์
เราจัดงานนิทรรศการทุกๆสองเดือนในเวลาหนึ่งปี ในปีแรกมีงานนิทรรศการ 6 ครั้ง
แต่ปัญหาก็คือจำนวนผู้เข้ามาเยี่ยมชมงานนิทรรศการมีน้อย ไม่มีนักสะสมงาน
ศิลปะคอยสนับสนุนศิลปิน การจัดงานนิทรรศการศิลปะมีค่าใช้จ่ายมากเราก็เลย
ต้องปรับแผนงานนิดหน่อยโดยการจัดแสดงผลงานของคุณพ่อเท่านั้น ในปีที่สี่เรา
ประสบปัญหาทางการเงินอย่างรุนแรงแม่บ้านและคนสวนเลยลาออกไป เพื่อที่จะ
ประหยัดเงินได้มากกว่าเดิมน้ำกับเพื่อนเลยคุยกันถึงเรื่องนี้และตัดสินใจทำทุก
อย่างด้วยตัวเองโดยที่ไม่ต้องพึ่งแม่บ้านหรือคนสวน เราต้องทำความสะอาดหอ
ศิลป์ ตัดหญ้าในสวนและบริเวณที่จอดรถทุกวัน สถานที่ตั้งหอศิลป์ค่อนข้างใหญ่
ขนาดพื้นที่ทั้งหมดเกือบ 7 ไร่ (11,200 ตารางเมตร) น้ำเข้าใจทั้งหมดเลยว่าทำไม

คุณพ่อถึงต้องทำงานหนักหาเงินซื้อที่ดินผืนนี้เพื่อเก็บรูป ถึงแม้ว่าคุณพ่อจะเป็น
ศิลปินที่มีชื่อเสียงแต่การขายภาพเขียนของท่านก็เป็นสิ่งที่คาดเดาไม่ได้ ในแต่ละ
ปีถ้าคุณพ่อขายภาพไม่ได้ครอบครัวก็จะมีภาระหนี้สินเพราะไม่มีเงินดูแลได้
ครอบคลุมทุกอย่าง แต่คุณพ่อไม่ได้คิดถึงแต่ตัวท่านเองเท่านั้น ท่านได้ตัดสินใจ
ทำอะไรสักอย่างให้กับสังคมที่เราอยู่ด้วยเช่นกัน ด้วยปณิธานในอุดมคติของท่าน
น้ำจะพยายามอย่างดีที่สุดที่จะดูแลหอศิลป์เอมเจริญให้อยู่ยาวนานที่สุดเท่าที่จะ
เป็นไปได้ในชั่วชีวิตของน้ำ

เรายังต้องดิ้นรนต่อไปอีกเป็นเวลามากกว่าหนึ่งปีจนกว่าปัญหาการเงินจะบรรเทาลง
และเรามีรายได้มากขึ้น การมาของแม่บ้านและคนสวนคนใหม่ทำให้น้ำมีเวลา
ทำงานศิลปะของตัวเอง น้ำยังได้ตัดสินใจใช้ที่ดินที่เหลือปลูกผลไม้และผัก เรา
ปรับพื้นที่และเตรียมดินปลูกกล้วยหลายชนิด (ประมาณ 25 สายพันธุ์)ทำโครง
สำหรับปลูกเสาวรส ฟักข้าว และลูกหม่อน นอกจากนี้ยังได้วางแผนปลูกมะเขือ
เปราะ ถั่วฝักยาว มะเขือเทศ กะเพรา แตงกวา นอกจากการมาเยี่ยมชมหอศิลป์ ผู้
มาเยี่ยมสามารถซื้อผักและผลไม้สดได้ที่นี่ ในตอนที่ต้นกล้วยอายุเก้าเดือนหัวปลี
เริ่มจะเบ่งบาน น้ำมีความสุขมากกับการเติบโตและคอยสังเกตสภาพอาการอยู่
บ่อยครั้ง สองเดือนต่อมาน้ำเห็นนกบินออกมาจากต้นกล้วย พอมองเข้าไปใกล้ๆ
เห็นรังนกมีไข่นกสองฟอง นี่เป็นครั้งแรกที่น้ำเห็นรังนกอยู่ในต้นกล้วย

หอศิลป์เปิดทุกวันพฤหัสบดีถึงวันจันทร์ตั้งแต่ 9 โมงเช้าถึง 5 โมงเย็น ปิดทุกวัน
อังคารและพุธ มีของที่ระลึกและงานหัตถกรรมเช่นกระเป๋าสตางค์ กระเป๋าใส่
เหรียญ กล่องใส่ปากกา พวงกุญแจ เสื้อผ้า หมวก กระเป๋าถือลายสัญลักณ์หอศิลป์
ถ้วยกาแฟ และสมุดสเก็ตภาพ ยังมีหนังสือรวบรวมผลงานจิตรกรรม วาดเส้นของ
อาจารย์ประเทือง เอมเจริญ จาก ปีพ.ศ. 2506 ถึง 2548 หนังสือสูจิบัตรงานแสดง
จากนิทรรศการต่างๆ เช่นรุ้งแม่โพสพ ชุดท้องทะเล และหนังสือรวมบทกวี เป็นต้น