อินไซท์

จานีน ยโสวันต์

มีความแตกต่างในแนวทางที่ว่าศิลปินชาวไทยจากหลายๆภาคของประเทศ
ไทยทำงานเพื่อพุทธศิลป์ หลายๆคนอยากทราบว่าทำไมทรัพย์สินเงินทอง
จำนวนมากมายถึงได้มีการใช้จ่ายอย่างสิ้นเปลืองในการก่อสร้างวัดหลาย
แห่งแทนที่จะนำไปบริจาคให้กับโรงพยาบาลหรือโรงเรียนซึ่งมีความจำเป็น
มากกว่าในการแก้ปัญหาสังคมในปัจจุบัน

ในปัจจุบันมีผู้กล่าวว่าเหตุผลหลักในการสร้างวัดนั้นไม่แตกต่างจากในอดีต
เท่าใดนัก อันที่จริงก็คือความศรัทธาอันแน่วแน่ในศาสนาพุทธนั่นเอง วัด
ประมาณ 30 แห่งถูกสร้างขึ้นภายในกำแพงเมืองเก่าของเมืองเชียงใหม่และ
เราจะเห็นวัดต่างๆกระจายไปทั่วตัวเมืองทุกๆ 1 – 2 กิโลเมตรจากใจกลาง
เมือง

ในอดีตกาลก็มีความเห็นที่ไม่สอดคล้องกันเรื่องการก่อสร้างวัดเป็นประเพณี
สืบต่อกันมา ถึงแม้ว่าเศรษฐกิจของประเทศไทยในตอนนั้นจะอยู่ในสภาพที่
แย่มากจริงๆ ไม่ว่าจะเป็นอดีตหรือปัจจุบันชาวพุทธก็ยังคงบริจาคเงินสร้าง
วัดอีกมากมายหลายแห่งโดยมีความเชื่ออย่างมุ่งมั่นว่าการสร้างวัดเป็น
วิธีการที่ดีในการทะนุบำรุงพระพุทธศาสนา นอกเหนือไปจากนี้ศิลปินได้รับ
โอกาสอันยิ่งใหญ่ที่จะดูแลรักษาศิลปะ นำเสนอตำนานและเรื่องเล่า
เกี่ยวกับศาสนาพุทธเอาไว้ในวัดทุกแห่งในรูปของภาพจิตรกรรมฝาผนังและ
งานประติมากรรม

การสร้างวัดยังเป็นการสร้างโอกาสและรายได้สำหรับศิลปินในท้องถิ่นที่มี
ความขยันและอดทนที่จะสร้างสรรค์งานที่สวยงามและมีความน่าสนใจโดย
ยึดถือตามแนวคิดโดยภาพรวมจากนายจ้างที่มักจะเป็นเจ้าอาวาสนำเงินจาก
การบริจาคมาใช้ก่อสร้าง

ผลงานศิลปะเช่นนี้ได้รับการสร้างมาโดยเฉพาะเจาะจงเพื่อดูแลรักษาและ
ยืดระยะเวลาการคงอยู่ของศาสนาพุทธในประเทศไทยให้นานเท่าที่จะทำ
ได้ ชาวพุทธเชื่อในเรื่องของกรรม และการเวียนว่ายตายเกิด ผู้คนบริจาค
เงินโดยที่มีความหวังถึงชีวิตที่ดีขึ้น กรรมเป็นผลที่มาจากชาติก่อนๆ
บางครั้งเราทราบหรือไม่ทราบว่าทำไมจึงมีสิ่งที่เลวร้ายหรือว่าสิ่งที่ดีงาม
เกิดขึ้น

จังหวัดนครศรีธรรมราชเป็นจังหวัดที่มีความสำคัญในประวัติศาสตร์ศาสนา
พุทธ มีการบันทึกเอาไว้ว่าการมาถึงครั้งแรกของศาสนาพุทธนิกายเถรวาท
ในประเทศไทยเกิดขึ้นที่นั่น เมืองได้ถูกก่อตั้งในช่วงเวลาเดียวกับการก่อตั้ง
อาณาจักรสุโขทัย (ประมาณ 700 ปีมาแล้ว) หลังจากนั้นเป็นต้นมาศาสนา
พุทธกลายเป็นศาสนาหลักของประเทศไทยจนถึงปัจจุบันและยังคงเป็นส่วน
ที่สำคัญของวิถีชีวิตแบบไทย

เดือนที่ผ่านมาดิฉันได้สนทนากับทีมศิลปินไทยจากทางภาคใต้ของประเทศ
ไทย ในตอนนี้พวกเขาทำงานที่จังหวัดนครศรีธรรมราชและงานส่วนใหญ่
เป็นการประดับตกแต่ง เขียนภาพจิตรกรรมฝาผนังและงานประติมากรรม
ให้กับวัดเก่าและวัดใหม่ทางภาคใต้และภาคกลางของประเทศไทย ศิลปินที่
มีความกระตือรือร้นกลุ่มนี้มีประสบการณ์ในเรื่องการตกแต่งงานปูนปั้น งาน
ประติมากรรม และงานจิตรกรรมฝาผนัง สถานที่ทำงานอยู่บนภูเขาซึ่งเป็น
ที่ๆนักวิทยาศาสตร์ไทยให้การรับรองว่ามีโอโซนดีที่สุดในประเทศไทย
ต่อจากนี้เป็นการสัมภาษณ์กับคุณเฉลิมชัย หีบเพชร หนึ่งในหัวหน้าทีมงาน
นี่เป็นโอกาสพูดคุยสอบถามเรื่องงานและวิธีที่ศิลปินไทยสร้างสรรค์ผลงาน
ตามความฝันไปพร้อมกับการหาเงินเลี้ยงชีพตนเอง

จานีน:คุณมีความเห็นอย่างไรกับเรื่องการสร้างวัดเพื่อเป็นวิธีหนึ่งในการ
ทำบุญ

เฉลิมชัย:ผมคิดว่านี่เป็นส่วนสำคัญของความเชื่อทางศาสนาพุทธและเป็น
พันธะที่พวกเราจำเป็นต้องสนับสนุนศานาพุทธให้ถึง 5,000 ปี ตอนนี้เป็นปี
พุทธศักราช 2556 ซึ่งถือว่าพวกเราผ่านมาเกินครึ่งทางแล้ว

จานีน:มีอีกเรื่องหนึ่งเกี่ยวกับความเชื่อทางศาสนาพุทธที่ดิฉันอยากพูดถึง
เมื่อเราตายและเกิดใหม่ในอีกชาติหนึ่ง ตามหลักศาสนาพุทธคนเกิดมาเพื่อ
ชดใช้กรรมดีและกรรมชั่วที่เคยได้กระทำมาในชาติก่อนๆ นอกเหนือจากนี้
กรรมดีและกรรมชั่วในอดีตจะกำหนดการดำรงชีวิตโดยภาพรวมในภพชาติ
ปัจจุบัน

นอกเหนือไปจากการทะนุบำรุงศาสนาพุทธ ดูเหมือนว่าการบรรเทาทุกข์
และการได้รับความสุขและความร่ำรวยเป็นเหตุผลรองลงมาว่าทำไมคนไทย
ใช้จ่ายเงินมากมายในการสร้างวัดใหม่และปรับปรุงวัดเก่าที่มีอยู่แล้ว หลาย
คนเชื่อว่าประเพณีนี้นำมาซึ่งปัญหาสำหรับสังคมไทยและพวกเขาไม่เห็น
ด้วยเลยกับประเพณีนี้

ตามที่ดิฉันได้บอกไว้ก่อนหน้านี้ ในจังหวัดเชียงใหม่มีวัดมากมายและดิฉัน
แน่ใจว่ามีประเพณีแบบเดียวกันอีกในหลายๆจังหวัด โดยส่วนตัวแล้วดิฉัน
ไม่ได้มีปัญหากับการก่อสร้างวัดแต่เงินบริจาคของวัดบางแห่งไม่สามารถ
ตรวจสอบได้และเรื่องนี้เป็นการปฎิบัติที่แย่มากจริงๆ ถ้ามีการทุจริตในวัด
แห่งหนึ่งในช่วงการก่อสร้างและเงินบริจาคสูญหายหรือถูกขโมยไป ผู้
บริจาคหลายคนกลัวว่าวัดจะสร้างไม่เสร็จสมดังที่ตั้งใจเอาไว้

ทีมของคุณทำงานในหลายๆจังหวัดทางตอนใต้และภาคกลางของประเทศ
ไทย ดิฉันอยากทราบเรื่องของงานปูนปั้นและภาพเขียนและอยากถามว่า
ศิลปินมีอิสระในการแสดงจินตนาการอย่างเต็มที่หรือไม่

เฉลิมชัย: ทางตอนใต้ของประเทศไทยศิลปินแทบทั้งหมดจบมาจาก
วิทยาลัยศิลปะและมหาวิทยาลัย คุณโกมล ดำเนินผล หัวหน้าโครงการจบ
จากโรงเรียนศิลปะแห่งหนึ่งในจังหวัดนครศรีธรรมราช สถาบันศิลปะเหล่านี้
จะกระตุ้นให้ผู้เรียนทำการศึกษาและรู้สึกซาบซึ้งกับศาสนาพุทธรวมไปถึง
ตำนานจากวรรณกรรมที่เกี่ยวกับศาสนาพุทธ พวกเขายังได้เรียนรู้เรื่องของ
พระพุทธเจ้าตอนก่อนที่ท่านรู้แจ้งถึงสัจธรรม จังหวัดนครศรีธรรมราชเป็น
จังหวัดที่พระพุทธศาสนาเข้ามาถึงเป็นครั้งแรกและเป็นบ้านเกิดของ
ศรีปราชญ์ที่เป็นนักกวีที่มีชื่อเสียง จังหวัดนี้มีศักยภาพเพียงพอที่จะส่ง
ศิลปินที่มึความสามารถเรื่องการปั้นและการวาดไปทำงานที่ไหนก็ได้ใน
ประเทศไทย ศิลปินที่เป็นแบบอย่างของนักเรียนศิลปะทุกคนคือ
ศาสตราจารย์ศิลป์ พีระศรีจากมหาวิทยาลัยศิลปากร

จานีน:มีประเด็นที่น่าสนใจเกี่ยวกับการทำงานของศิลปินในแต่ละท้องที่
ศิลปินทุกคนสามารถเขียนภาพฝาผนังและทำงานประติมากรรมได้ดี จากที่
เห็นหลายๆวัดทางภาคเหนือ ภาพจิตรกรรมฝาผนังจะแสดงวิถีชีวิตและธรรม
เนียมประเพณีของชาวไทยในอดีตไปพร้อมกับใส่รูปตลกขบขันลงในภาพ
ฝาผนังด้วยความจงใจ ตรงฝาผนังวัดบวกครกหลวงเราจะเห็นภาพวาด
ชาวต่างชาติยืนอยู่ข้างทะเลสาบ ในวัดภูมินทร์จังหวัดน่านจะมีภาพวาด
ผู้หญิงชาวเหนือในชุดพื้นเมืองยืนสูบบุหรี่มวนใหญ่และคุยกับผู้ชาย ในวัด
พระสิงห์จังหวัดเชียงใหม่ตรงขอบภาพฝาผนังจะมีภาพการโอบกอดแสดง
ความรักระหว่างชายหญิงคู่หนึ่งและชายสองคนอีกคู่หนึ่ง ในวัดทุ่งเสลี่ยม
ผู้คนสามารถไปอ่านเรื่องประวัติศาสตร์โลกและดูภาพหุ่นยนต์ 4 ตัวจาก
หนังฮอลลีวูดในภาพจิตรกรรมฝาผนัง สิ่งเหล่านี้เป็นตัวอย่างที่ว่าศิลปินยุค
ปัจจุบันที่เขียนภาพฝาผนังมีอิสระมากกว่าเดิมที่จะใส่แนวคิดทันสมัยลงใน
ผลงาน

เฉลิมชัย:ในภาคใต้ของประเทศไทยศิลปินมีแนวคิดที่ต่างออกไป พวกเรา
เน้นแนวคิดแบบดั้งเดิมและอนุรักษ์นิยมในเรื่องจะวาดอะไรลงในภาพเขียน
ฝาผนัง ทุกสิ่งทุกอย่างคือการตกลงระหว่างเจ้าอาวาสที่เป็นผู้ออกแบบ
โครงการโดยรวมและศิลปินเป็นผู้ทำให้เป็นไปได้จริงตามความประสงค์
ที่จริงแล้วศิลปินสามารถนำเสนอแนวคิดที่น่าสนใจและมีความคิดสร้างสรรค์
แต่ทุกสิ่งจะต้องมีพื้นฐานอยู่ตรงเรื่องราวพุทธประวัติ ดังนั้นการปรับเปลี่ยน
หลายอย่างจึงไม่สามารถกระทำได้เพราะเราอยากจะรักษาคุณค่าของศิลปะ
แบบดั้งเดิมและเราหวังว่าจะสงวนรักษาศาสนาพุทธให้บรรลุถึงเป้าหมาย
5,000 ปี

จานีน: วัดบางแห่งในประเทศไทยใช้เทคนิคที่ต่างออกไปนอกเหนือจาก
การใช้ปูนปั้นที่เป็นเทคนิคแบบดั้งเดิมในการตกแต่งวัด วัดบางแห่งสร้าง
โดยใช้อิฐเปลือยและทาสีวัดด้วยสีอ่อนๆ ซึ่งเป็นวิธีเดียวกับสถาปัตยกรรม
ยุโรป ดิฉันคิดว่าวัดที่สร้างด้วยวิธีใหม่ๆก็สวยทัดเทียมกับวัดที่ใช้วิธีดั้งเดิม
คุณคิดว่าการออกแบบวัดในประเทศไทยจะเปลี่ยนไปใช้รูปแบบใหม่หรือไม่
ทีมงานของคุณเคยสร้างวัดในรูปแบบสไตล์อื่นๆบ้างหรือเปล่า

เฉลิมชัย: ทีมงานและผมไม่เคยทำงานในลักษณะแบบนี้ แต่ที่วัดร่องขุ่นใน
จังหวัดเชียงรายเป็นโครงการของอาจารย์เฉลิมชัยโฆษิตพิพัฒน์ นักวาดรูป
ที่มีชื่อเสียง เขาใช้สไตล์การก่อสร้างวัดที่แตกต่างกัน ดังที่ผมบอกไว้แล้ว
วัดทางภาคใต้ส่วนมากจะก่อสร้างในลักษณะดั้งเดิมและแนวคิดที่เป็นที่
คุ้นเคย ส่วนในเรื่องของรูปแบบการก่อสร้าง ผมเชื่อว่าขึ้นอยู่กับการ
ตัดสินใจของนายจ้างหรือว่าเจ้าของโครงการ ทั้งแบบดั้งเดิมและแบบ
สมัยใหม่ต่างก็มีวัตถุประสงค์เดียวกัน – คือการดูแลรักษาพระพุทธศาสนา

จานีน:ทีมงานของคุณใช้เวลานานไหมในการก่อสร้างวัดแต่ละแห่ง อะไร
เป็นความสุขที่คุณได้จากการทำงาน

เฉลิมชัย: การทำงานเป็นทีมคือความสุขอันสูงสุดของผมเพราะงานของผม
เสร็จทันเวลาและสำเร็จครบถ้วนทุกเป้าหมาย พวกเราแยกทีมออกไป
ทำงานหลายจังหวัดแต่ทุกคนมีเป้าหมายและความเชื่อเดียวกัน

จานีน: ในโอกาสหน้าดิฉันหวังว่าจะเห็นผลงานมากกว่านี้จากศิลปินทางใต้
ของประเทศไทย ดิฉันขอขอบคุณสำหรับคำตอบซึ่งเป็นเช่นเดียวกับชาว
พุทธทุกคนที่เข้าใจถึงความสำคัญของการก่อสร้างวัด พันธะนี้มีความสำคัญ
มากกับศาสนาพุทธในระยะยาว นอกจากนี้ยังเป็นการกระจายรายได้ให้กับ
ชาวบ้านและศิลปินที่ยากจน ผลก็คือมีการพัฒนาที่ดินสร้างถนนและ
สาธารณูปโภคเข้าไปในวัด โดยรวมแล้วคุณภาพชีวิตของชาวบ้านจะ
ดีกว่าเดิม ช่างฝีมือและศิลปินในห้องถิ่นจะได้รับการฝึกอบรมอย่าง
เหมาะสมและได้รับการจ้างให้ช่วยทำงานให้เสร็จเร็วกว่าเดิม ที่สำคัญมาก
ไปกว่านี้คือเงินที่เหลือบางส่วนของแต่ละวัดจะนำไปสนับสนุนโรงเรียน
โรงพยาบาล งานศพ นี่เป็นข้อเท็จจริงที่หลายคนมองข้ามไปอย่างสิ้นเชิง
และวิธีการนี้ดีกว่าการเอาเงินให้พระที่ไม่ดีหรือใครก็ตามที่หาผลประโยชน์
จากเงินบริจาคแล้วนำไปใช้อย่างไม่เหมาะสม การทำผิดในลักษณะนี้ทำให้
หลายคนคิดว่าการสร้างวัดเป็นเรื่องสิ้นเปลืองเงินทองและไม่มีประโยชน์
เมื่อวิถีทางของผู้มีความเชื่อนั้นต่างกันและหัวใจของคนไทยเชื่อมั่นในเจ้า
อาวาส หลายครั้งจึงเป็นเหตุให้คนในชุดคลุมสีเหลืองนั้นผลประโยชน์จาก
เงินทองและทำให้วิถีการใช้ชีวิตแบบไทยเกิดความด่างพร้อยไป

เพื่อที่จะแก้ปัญหาเหล่านี้พวกเราควรตรวจสอบเงินบริจาคและพยายามมอบ
เงินให้กับคนดีมีศีลธรรมที่อยากสร้างวัดเพื่อสืบอายุพระพุทธศาสนาอย่าง
แท้จริง

August 2013

Search This Issue

 Share This Page

 RSS Feed

Tweet