วันเพ็ญเดือนสิบสองน้ำ ก็นองเต็มตลิ่ง
เราทั้งหลายชายหญิง สนุกกันจริงวันลอยกระทง
ลอย ลอยกระทง...ลอย ลอยกระทง
ลอยกระทงกันแล้ว ขอเชิญน้องแก้วออกมารำวง
รำวงวันลอยกระทง รำวงวันลอยกระทง
บุญจะส่งให้เราสุขใจ บุญจะส่งให้เราสุขใจ

นี่คือเพลงที่มีชื่อเสียงจากงานเทศกาลลอยกระทง เมื่อฤดูฝนได้สิ้นสุดลงและฤดู

การท่องเที่ยวเริ่มต้นเข้ามา มีนักเดินทางที่มาเยี่ยมชมเทศกาลที่มีชื่อเสียงใน
หลายๆภูมิภาคของประเทศไทย การลอยกระทงก็จะมีการรำวง ซึ่งเป็นการเต้นรำ
ที่สวยงามในจังหวะที่ค่อนข้างเร็วสำหรับหญิงและชายในการเฉลิมฉลองประจำปีใน
วันเพ็ญเดือนสิบสอง

เทศกาลลอยกระทงนั้นมีการเฉลิมฉลองทั่วประเทศและในต่างประเทศบางพื้นที่
โดยเฉพาะอย่างยิ่งที่ๆมีน้ำเช่นแม่น้ำ ชายทะเล ลำคลอง และแหล่งน้ำอื่นๆ

ลอยหมายถึงปล่อยไปตามน้ำ กระทงหมายถึงเรือขนาดเล็กรูปทรงดอกบัวสร้างจาก
ใบกล้วย มีการใส่เทียน ธูปสามดอก ดอกไม้และเงินเหรียญ ผู้ลอยกระทงจะจุดธูป
เทียน อธิษฐานแล้วปล่อยกระทงลอยออกไปจนพ้นสายตา

พิธีใหญ่จะมีการจัดขึ้นในหลายจังหวัดเช่น กรุงเทพ อยุธยา สุโขทัย และเชียงใหม่

เทศกาลนี้มีต้นกำเนิดมาจากไหน

ประเพณีไทยนี้ย้อนกลับไปในสมัยสุโขทัย เมื่อนางนพมาศ พระสนม ได้ประดิษฐ์
กระทงถวายกษัตริย์ผู้ครองกรุงสุโขทัย การลอยกระทงนี้ได้รับอิทธิพลมาจาก
เทศกาลโคมอินเดียหรือเทศกาลเทวาลัยที่จะมีการลอยสิ่งของเพื่อสักการะเทพ
ของศาสนาพราหมณ์สามพระองค์คือ พระพรหม พระวิษณุ และพระศิวะ และการ
ลอยกระทงยังสะท้อนให้เห็นความเชื่อที่เหมาะสมกับวิถีชีวิตของชาวนาไทยที่
ขึ้นอยู่กับการไหลของน้ำ

การออกแบบของนางนพมาศและวัสดุบางอย่างที่เธอใช้ มีการเปลี่ยนแปลงไปบ้าง
เล็กน้อย ได้ใช้มามาถึงทุกวันนี้ กระทงแต่ละใบถูกสร้างด้วยมือโดยใช้ต้นกล้วยที่
ตัดเป็นท่อนๆ กับใบกล้วยที่พับไว้หลายๆรูปแบบ ในกระทงจะมีดอกไม้ ธูปเทียน
สิ่งของสักการะ เส้นผมหรือเล็บ

ตามตำนานบอกไว้ว่า กระทงที่สร้างขึ้นมาจากธรรมชาติถูกจัดวางไว้บนท้องน้ำด้วย
พิธีการง่ายๆ เพื่อเป็นเกียรติแต่พระแม่คงคา แสดงถึงการขอบคุณน้ำที่ให้ชีวิตและ
ขออภัยโทษจากการใช้น้ำผิดวิธี หลักศาสนาพุทธถูกนำมารวมในพิธีและผู้ที่ลอย
กระทงทั้งหมดเชื่อว่าการลอยกระทงและการถวายสิ่งสักการะจะเป็นการนำพาโชค
ร้าย โรคภัยไข้เจ็บ และความทุกข์ใดๆลอยไปกับสายน้ำ

การลอยกระทงมีรากฐานมาจากข้อมูลประวัติศาสตร์ในช่วงสมัยสุโขทัย
พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่4 (King Mongkut) แห่ง
ราชอาณาจักรสยาม ได้ทรงพระราชนิพนธ์เกี่ยวกับการลอยกระทงครั้งแรกในปี
พ.ศ. 2406

รัชกาลที่4 ทรงเป็นผู้ที่เลื่อมใสในพระพุทธศาสนาเป็นอย่างมากและใช้เวลาส่วน
ใหญ่ในการบวชเรียน พระองค์ทรงได้รับการศึกษาในด้านวิทยาศาสตร์จากตะวันตก
และทรงเชี่ยวชาญภาษาอังกฤษ พระองค์ยังทรงเป็นบิดาแห่งวิทยาศาสตร์และ
ดาราศาสตร์ไทยและทรงเป็นนักปรัชญาอีกด้วย พระองค์สามารถอ่านดวงดาว
ทำนายชะตาราศี ทำนายการเกิดสุริยุปราคา และทรงทำหน้าที่เป็นนักพยากรณ์
อากาศ ในฐานะที่เป็นผู้ก่อตั้งธรรมยุตินิกายสำหรับพระสงฆ์ในประเทศไทย
พระองค์ทรงใช้ความรู้ทางด้านดาราศาสตร์ในการจัดวันที่ทีพิธีกรรมทางศาสนา ความมีชื่อเสียงของพระองค์ท่านต่อชาวตะวันตกมาจากภาพยนตร์อเมริกันเรื่อง
"The King and I"

เทศกาลลอยกระทงครั้งแรก

เรื่องราวต่อไปนี้เป็นบทพระราชนิพนธ์ของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
รัชกาลที่ 4 (King Mongkut)ปีพุทธศักราช 2406
ในรัชสมัยของสมเด็จพระร่วง มีพราหมณ์ท่านหนึ่งมีสติปัญญาเฉลียวฉลาด ท่านมี
ชื่อเสียงเป็นที่รู้จักทั้งในเมืองหลวงและประเทศใกล้เคียง ไม่มีศาสตร์สาขาวิชาใดที่
ท่านไม่ชำนาญ ท่านสามารถอ่านดวงดาว ทำนายชะตาราศี ทำนายการเกิด
สุริยุปราคา และทำหน้าที่เป็นผู้พยากรณ์อากาศ ท่านมีความเชี่ยวชาญในเรื่องความ
ลึกลับของทฤษฎีและปฏิบัติของการแพทย์ ท่านรู้จักชื่อ ถิ่นกำเนิด และคุณสมบัติที่
ดีของพืชทั้งหมดที่ปลูกในแถบนั้น ในฐานะที่ท่านเป็นนักศาสนศาสตร์ ท่านสามารถ
อธิบายถึงต้นกำเนิดของทุกสิ่งและบรรยายถึงคำสอนอันลึกซึ้งของหลายๆศาสนาที่
ท่านรู้จัก เป็นผู้ที่มีอำนาจในทางกฎหมาย ท่านสามารถบอกถึงธรรมเนียมของคน
หลายๆคน และวางแผนสำหรับองค์กรรัฐที่มั่นคง ในฐานะที่เป็นนักปฏิบัติตามแบบ
โบราณที่ไม่มีผู้ใดทัดเทียมและล่วงรู้ข้อมูลทั้งหมดของการเติบโตของทุกศาสนา
และการปฏิบัติทางสังคม บุคคลเช่นนี้เป็นผู้อยู่ในสายพระเนตรของพระมหากษัตริย์
ผู้ที่ทรงใช้ความรู้ของพราหมณ์ในการบริหารราชกิจต่างๆ ทรงมอบเกียรติยศและ
ทรงแต่งตั้งให้พราหมณ์ท่านนี้ทำหน้าที่สำคัญๆหลายอย่าง ในระหว่างกิจการ
หลายๆอย่างที่ดำเนินการอยู่มีสองตำแหน่งงานของท่านที่ไม่มีผู้ใดเทียมคือ
ประธานทางการแพทย์และประธานตุลาการ

นักปรัชญาผู้รอบรู้ผู้นี้มีบุตรสาวงามนามว่านพมาศ เธอเป็นสตรีสาวผู้สง่าง่ามและมี
ความเฉลียวฉลาดเช่นเดียวกับบิดาของเธอ เธอยังมีความชำนาญในศิลปวิทยาการ
หลายแขนง ความงดงามของเธออยู่ในทุกบทเพลง ทุกคนกล่าวถึงนามของเธอ ทั้ง
ประเทศมีความกระตือรือร้นที่จะชื่นชมในตัวเธอ เธอมีความน่าหลงใหลและมี
ความสามารถถึงขนาดที่ว่าผู้หญิงเพศเดียวกันกับเธอไม่มีความอิจฉาริษยาแต่มี
ความรู้สึกภาคภูมิใจที่ว่าผู้หญิงคนหนึ่งมีกริยามารยาทดีงาม เธอได้เรียนรู้ทุกสิ่งทุก
อย่างจากพ่อของเธอและสนทนาปราศรัยในทุกๆเรื่องด้วยสติปัญญาอันเปรื่องปราด
เธอเป็นกวีที่เฉลียวฉลาด เป็น นักดนตรีที่มีทักษะและศิลปินที่มีพลังมาก เมื่อเหล่า
กวีต่างเหน็ดเหนื่อยจากการบรรยายความงามและพรสรรค์ของเธอ พวกเขาเริ่มร้อง
เพลงเพื่อเป็นเกียรติที่เธอควรได้รับ เกียรติที่สูงที่สุดคือการเป็นพระสนมของ
กษัตริย์ วันหนึ่งกษัตริย์ทรงสดับฟังบทเพลงจากนักดนตรีที่ร้องเพลงอย่างมี
ความสุข เนื้อหาของเพลงเกี่ยวกับนางนพมาศที่เหมาะจะเป็นสนมขององค์กษัตริย์
บทเพลงนี้เป็นการหยามความคิดที่ว่าจะให้เธอแต่งงานกับผู้ที่มีศักดิ์ด้อยกว่า และ
เป็นการสรรเสริญคุณค่าของเธอจนถึงที่สุด ถึงขนาดที่ว่าพระราชาที่ฟังเพลงอยู่เกิด
ความอยากรู้อยากเห็นถึงที่สุด พระองค์เสด็จพระราชดำเนินกลับพระราชวังก็มี
คำสั่งเรียกตัวเหล่านางกำนัลแล้วตรัสเล่าทุกสิ่งที่พระองค์ทรงสดับมาแล้วจึงตรัส
ถามว่ามีใครรู้เรื่องของสตรีนางนี้บ้าง ด้วยความอยากรู้อยากเห็นของพระราชาเมื่อ
เหล่านางกำนัลกลับมาตอบคำถามว่ามีบทเพลงนั้นจริง แต่ไม่มีคำใดอธิบายได้
อย่างเพียงพอถึงเสน่ห์ของบุตรสาวของพราหมณ์ พระองค์ได้ส่งคณะหญิงสูงศักดิ์
ไปสู่ขอนพมาศจากบิดาของเธอตามธรรมเนียมของประเทศ

คณะหญิงสูงศักดิ์ได้เดินทางไปและหน้าที่ก็เสร็จสมบูรณ์ทั้งหมด ที่ปรึกษาอาวุโสผู้
ซึ่งได้รับความไว้วางพระราชหฤทัยจากพระมหากษัตริย์มีความยินดีที่จะมีโอกาส
แสดงความขอบคุณด้วยวิธีการนี้จึงได้มอบบุตรสาวให้กับกษัตริย์ผู้ซึ่งต่อมาดูแลเธอ
ด้วยความรักและนุ่มนวล ในเวลาต่อมาเธอได้เป็นหัวหน้าของนางสนมกำนัล
ทั้งหมดในปราสาท ทั้งคู่มีความสุขที่อยู่ด้วยกัน เมื่อใดก็ตามที่นพมาศไม่ได้ทำ
หน้าที่ของเธอในวัง เธอก็จะไปสนทนากับกษัตริย์ สร้างความยินดีให้กับพระองค์
ด้วยสติปัญญาและความรอบรู้ ให้ความบันเทิงด้วยบทเพลงและบทกวี

หลังจากพิธีอภิเษกสมรสเสร็จสิ้นไม่นานก็มีพิธีทอดกฐิน พระราชาทรงปรารถนาให้
นางนพมาศติดตามไปร่วมพระราชพิธีทางน้ำด้วย แม้ว่านางนพมาศจะอภิเษกสมรส
กับกษัตริย์ผู้ทรงเป็นพุทธมามกะ แต่เธอก็ยังคงยึดมั่นในความเชื่อพราหมณ์และ
ยังคงบูชารูปเคารพและจิตวิญญาณตามคำสั่งสอนของบิดาที่สอนเธอเมื่อวัยเยาว์
เป็นธรรมเนียมของพราหมณ์ที่ว่า ทุกสิ้นปีทุกคนจะต้องเตรียมสิ่งของที่เหมาะสมไป
ถวายพระแม่คงคาเพื่อที่จะได้รับการอภัยโทษและเป็นการชำระบาป ทุกสิ้นปีเมื่อ
ทุกคนเตรียมพร้อมสำหรับงานทอดกฐิน นางนพมาศได้เตรียมทำพิธีทางศาสนา
ของเธออย่างลับๆและด้วยจุดมุ่งหมายนี้เองเธอได้สร้างสิ่งที่มีรูปร่างเล็กคล้ายเรือ
แล้วเรียกว่า"กระทง"ทำมาจากใบกล้วย แล้งใส่เปลือกข้าวเพื่อทำให้ลอยแบบ
สมดุล เธอถักใบกล้วยเข้าด้วยกันแล้วปักเข็มรอบขอบเรือเล็กๆเพื่อเป็นการตกแต่ง
เธอแผ่ใบกล้วยไว้บนฐาน บนฐานสีเขียวมีภาชนะใส่เมล็ดพลู ใบพลู ข้าวหุง และ
ดอกไม้หอม เธอเลือกผลไม้สดหลายชิดเช่นมะละกอ ฟักทอง แล้วนำมาแกะสลัก
เป็นตัวแทนของผลไม้ ดอกไม้ และสัตว์ได้อย่างคล่องแคล่ว แล้วมัดรวมกันเป็น
รูปทรงกรวยแล้วจัดไว้ตรงกลาง เธอแต้มน้ำหวานจากต้นไม้อื่นให้ดอกไม้ปลอม
เพื่อทำให้เหมือนดอกไม้จริง เธอได้รัดภาพเขียนภาพหนึ่งและตกแต่งด้วยฉัตร
กระดาษ ธงขนาดเล็กของเล่น ธูปเทียนหอม

คืนแรกของงานทอดกฐิน เรือได้ถูกจัดเตรียมอยู่หน้าปราสาทตามปกติ เรือ
ท้องแบนพร้อมกับบัลลังก์แก้วมาเพื่อรอการเสด็จพระราชดำเนินของกษัตริย์ ทันใด
นั้นเองความสนใจของทุกคนถูกดึงดูดด้วยวัตถุรูปร่างแปลกแล่นไปยังแท่นที่
ประทับ นั่นคือกระทงที่นางนพมาศได้ประดิษฐ์ขึ้น เธอมีความตั้งใจที่จะจุดธูปเทียน
หอม ปล่อยให้ล่องลอยนำพาข้อความไปหาจิตวิญญาณ ในเวลาเดียวกันคณะของ
กษัตริย์ควรจะไปถึงที่วัด แต่เมื่อกระทงมาถึงแท่นที่ประทับ นางกำนัลทั้งหลาย
รวมทั้งพระบรมวงศานุวงศ์ที่ไปรวมตัวรอกษัตริย์อยู่ที่นั่นก็ล้อมวงดูกระทงแล้วขอ
อนุญาตตรวจสอบดู นางนพมาศจำเป็นต้องอธิบายถึงการออกแบบและความหมาย
ของงานฝีมือของเธอ ทุกคนสนใจแต่ของเล่นอันน่ารักโดยไม่ได้สังเกตการมาถึง
ของกษัตริย์ พระองค์ทรงเห็นผู้คนมากมายจึงเกิดความสงสัยว่าอะไรเป็นสาเหตุ
ของความน่ายินดีและความน่าแปลกใจของพวกเขา มีบางคนกราบทูลต่อพระองค์
ว่าทุกคนกำลังยุ่งอยู่กับการชื่นชมกระทงที่นางนพมาศทำ พระองค์จึงทรงมีรับสั่งให้
นำสิ่งนั้นมาเผื่อว่าพระองค์เคยเห็นหรือได้ยินมาแล้ว เมื่อพระองค์ได้เห็นก็ไม่
สามารถมาหาคำพูดที่เพียงพอที่จะอธิบายความชมชอบทักษะการออกแบบและ
การสร้าง พระองค์จึงทรงขออนุญาตเก็บไว้ นางนพมาศคุกเข่าตรงหน้าและ
มอบกระทงที่ตกแต่งแล้วให้ พระองค์ตรัสชมผลงานอีกครั้งและตรัสชมนางนพมาศ
ผู้ประดิษฐ์ด้วย เมื่อพระองค์ตรวจสอบแล้วท่านทรงเข้าใจถึงจุดประสงค์จึงตรัสว่า
"สิ่งนี้เป็นเครื่องสักการะของท่านผู้หญิงผู้นับถือพราหมณ์"นางนพมาศตอบท่านไป
ว่า "เป็นเช่นนั้นจริง ข้าพเจ้าเป็นพราหมณ์ จนกระทั่งบัดนี้ พระองค์มิได้ทรง
ขัดขวางความเชื่อทางศาสนาของข้าพเจ้า ในช่วงฤดูนี้ของปี ข้าพเจ้าสร้างกระทง
ด้วยความตั้งใจลอยตามน้ำเพื่อเป็นเครื่องสักการะพระแม่คงคา สิ่งนี้ถูกต้องและ
เหมาะสมกับสตรีที่นับถือศาสนาพราหมณ์

พระร่วงทรงเป็นพุทธศาสนิกชนที่ดีและทรงเป็นผู้นับถือศาสนาอย่างเคร่งครัด แต่
กระนั้น กระทงก็มีความงดงาม และพระองค์ทรงตั้งพระทัยเป็นอย่างมากที่จะจุดธูป
เทียนหอมแล้วปล่อยไปตามน้ำเช่นเดียวกับความตั้งใจของนางนพมาศ แต่พระองค์
ทรงเกรงความเห็นของประชาชนถ้าพระองค์ถวายเครื่องสักการะต่อจิตวิญญาณ
แทนที่จะเป็นพุทธบูชา พระองค์ยังทรงเกรงอีกว่าประชาชนจะประณามและกล่าวหา
ว่าพระองค์ละทิ้งศาสนาของตนไปหาศาสนาพราหมณ์ แต่พระองค์ไม่สามารถ
ต้านทานความรู้สึกอยากเห็นว่ากระทงเป็นอย่างไรเมื่อยามจุดไฟ โดยที่ไม่มีความ
สงสัยแม้เพียงน้อยนิด พระองค์ทรงจุดเทียนบนเรือใบไม้แต่ก็ยังรู้สึกไม่พอพระทัย
ท่านยังต้องการให้กระทงลอยไปในความมืด แสงไฟจากกระทงสะท้อนผิวน้ำ
พระองค์ทรงครุ่นคิดถึงคำถ้อยแถลงที่จะอธิบายการกระทำของท่าน พระองค์ตรัส
ด้วยเสียงอันดังต่อพสกนิกรที่อยู่รอบข้างไม่ว่าจะบริเวณแท่นที่ประทับ ริมฝั่งแม่น้ำ
หรือเรือที่แล่นผ่านหน้าพระองค์แล้วจึงตรัสว่า"ทรัพย์สินทั้งหมด ไม่ว่าจะเป็นวัด
เจดีย์ พระสถูป ที่สร้างอยู่ที่ริมน้ำเพื่อเป็นการอุทิศแด่พระพุทธเจ้า พระบรม
สารีริกธาตุ ไม่ว่าจะอยู่พื้นที่ใต้ดินปกปิดจากสายตา ใต้แม่น้ำ สถานที่พระพุทธเจ้า
ทรงประทับรอยพระพุทธบาท ถึงมหาสมุทรที่ได้รับกระแสน้ำจากแม่น้ำแห่งนี้
ข้าพเจ้าขอถวายกระทงและเครื่องสักการะทั้งหลายที่มีคุณค่าแด่พระพุทธเจ้า
ข้าพเจ้าขออุทิศกระทงใบนี้ด้วยความเคารพแด่พระพุทธเจ้าและสิ่งศักดิ์สิทธ์
ทั้งหลาย และบุญกุศลใดที่ข้าพเจ้าได้รับจากการกระทำนี้ บุญนั้นไม่เหมาะสม
สำหรับข้าพเจ้า โปรดมอบให้แก่พระแม่คงคาทีได้รับเกียรติจากกระทงที่ถูกสร้าง
โดยนพมาศ ข้าพเจ้าก็เช่นเดียวกันที่เคารพพระแม่คงคาดังเช่นที่นางนพมาศตั้งใจ
นับถือ" หลังจากเสร็จสิ้นคำพูดเพื่อปกป้องตนเองแล้ว พระองค์ทรงปล่อยกระทงที่
สุกสว่างไป ให้สายน้ำพัดพาสู่ทะเล

แต่ด้วยขั้นตอนทั้งหมดนี้ แม้ว่าจะมีคำสรรเสริญนางนพมาศ แต่ก็ไม่มีใครตระหนัก
ว่าในฐานะที่เธอเป็นพราหมณ์ที่ต้องมีของสักการะพระแม่คงคา ตอนนี้เธอไม่มีของ
ถวาย เธอจึงเริ่มทำขึ้นมาใหม่อีกใบ เธอรีบรวมใบไม้สดแล้วมัดเป็นรูปสี่เหลี่ยมแบบ
กล่องบางๆ เธอตัดก้านกล้วยมาบางส่วนแล้วมัด ในช่วงกลางเธอเสียบธูปเทียนที่
ยืมมาจากคนรอบข้างอย่างรวดเร็ว เธอหาทุกสิ่งที่ใช้ได้จุดธูปเทียนแล้วอธิษฐาน
แล้วตัดสินใจส่งกระทงลอยน้ำตามกระทงที่กษัตริย์ปล่อยออกไป กษัตริย์ทรงเห็น
และทรงเข้าพระทัยว่าผู้ที่ทำได้รวดเร็วมีเพียงสตรีคนเดียวที่มีความรู้และทักษะ
สร้างกระทงได้อย่างรวดเร็ว ท่านตรัสชื่นชมด้วยเสียงอันดัง ประชาชนที่ดูตัวอย่างก็
เริ่มที่จะหาทุกสิ่งที่ลอยน้ำได้ เสียบธูปเทียนลงในกระทง แล้วปล่อยลงน้ำ ในตอนนี้
แม่น้ำเต็มไปด้วยแสงกระพริบ ในบรรยากาศมีเสียงแห่งความสนุกสนานรื่นเริง

พระราชาทรงมีความรู้สึกยินดีและทรงมีรับสั่งว่าการลอยกระทงควรจะมีทุกปีเพื่อ
เป็นเกียรติแก่นางนพมาศผู้งดงามและเฉลียวฉลาด พระองค์ทรงอ้อนวอนให้พระแม่
คงคารับทรัพย์สมบัติของหัวใจและจิตใจในช่วงฤดูกาลนี้ของปีตลอดไป พระองค์
ทรงมีรับสั่งให้ประชาชนจัดงานเทศกาลให้ยิ่งใหญ่และทรงเรียกชื่อสั้นๆ ว่า
"ลอยกระทง"ลอยหมายถึงปล่อยไปตามน้ำ กระทงหมายถึงเรือที่มีรูปร่างเหมือน
ตะกร้าขนาดเล็กที่มีดอกไม้เล็กๆและของสักการะที่เหมาะสมสำหรับพระแม่คงคา
ยังมีบางคนกล่าวไว้ว่าผู้สืบเชื้อสายของพยานในตอนจัดพิธีครั้งแรกนั้นคือข้าทาส
ของพระร่วง ในช่วงฤดูนั้นจิตใจของพวกเขาถูกบังคับให้เชื่อฟังพระประสงค์ และ
ต้องปล่อยกระทงไปหลายใบ

เป็นเวลากว่ามากกว่า700ปีแล้วที่พิธีนี้ถือกำเนิดมา แต่รายละเอียดก็ได้
เปลี่ยนแปลงไปในชั่วอายุคนรุ่นต่อๆมา สองสามปีต่อมาหลังการจัดงานครั้งแรก
กษัตริย์ทรงยุติการเสด็จพระราชดำเนินเยี่ยมชมวัดที่ไม่ได้อยู่ใกล้เคียง ดอกไม้ไฟ
ทั้งหมดที่จะใช้ตอนที่พระองค์เสด็จมาถึงถูกนำมาจุดให้สวยงามที่พระแท่นบริเวณ
พระบรมมหาราชวัง พระองค์ทรงนั่งประทับบนบัลลังก์แล้วทอดพระเนตรงาน
มหรสพทั่วไป จากนั้นทรงปล่อยกระทงออกไปสองสามใบ

ตั้งแต่การก่อตั้งกรุงเทพ พิธีการทอดกฐินและการลอยกระทงถูกแยกออกจากกัน
ในช่วงรัชกาลที่1และ2ของราชวงศ์จักรี ผู้คนชั้นสูงต่างแข่งขันประกอบกระทง
สวยงาม รัชกาลที่3 ทรงเห็นว่าไม่มีความจำเป็นเพราะผู้คนชั้นสูงเสียเงินทองโดย
ไม่มีประโยชน์ พระองค์จึงทรงสั่งระงับงานพระราชพิธีลอยกระทง แต่ประชาชนก็ยัง
ลอยกระทงต่อไป ต่อมาลอยกระทงจึงกลายเป็นพิธีสำหรับสาธารณชนแทน

การลอยกระทงในจังหวัดเชียงใหม่ ประเทศไทย

อาณาจักรล้านนา มีพื้นที่ส่วนมากบนภาคเหนือของไทย เป็นเมืองที่เจริญรุ่งเรืองมา
ก่อนการเกิดกรุงสุโขทัย จังหวัดอยุธยาและเชียงใหม่สามารถสืบย้อนหลัง
ประวัติศาสตร์ไปได้มากกว่า 700 ปี ทำให้เชียงใหม่เป็นเมืองที่น่าสนใจที่สุดเมือง
หนึ่งในประเทศไทย

วันลอยกระทงในจังหวัดเชียงใหม่แตกต่างจากจังหวัดอื่นเล็กน้อย ภาษาถิ่นทาง
เหนือของไทยเรียกงานลอยกระทงว่า"ยี่เป็ง" หมายถึงคืนวันพระจันทร์เต็มดวง
พระจันทร์ส่องแสงสุกสว่างบนท้องฟ้า น้ำในแม่น้ำมีมากมาย ฤดูฝนผ่านพ้นไปแล้ว
และอากาศไม่หนาวจนเกินไป

ก่อนถึงวันงาน ผู้คนมากมายบริจาคเงินและถวายสิ่งของที่เป็นประโยชน์ให้กับพระที่
วัดใกล้บ้าน คนหนุ่มสาวมีโอกาสทำบุญ บุญนี้เรียกว่าตานก๋วยสลาก หมายถึงการ
ทำบุญร่วมกัน ผู้คนแต่งกายด้วยชุดพื้นเมืองที่สวยงาม โคมลอยหลายใบลอยบน
ท้องฟ้าตลอดวันตลอดคืน

ในตอนเย็นวันลอยกระทง ผู้คนจากหลายๆชุมชนก็จะมาที่ริมแม่น้ำและเตรียม
กระทงสาย พวกเขาตกแต่งต้นกล้วยด้วยพวงมาลัยดอกไม้ ธูปเทียนหอม ธงหลาก
สี หลังจากนั้นผู้คนจะปล่อยกระทงต้นกล้วยที่เป็นกระทงนำลงไปก่อน ในแต่ละ
ชุมชนก็จะปล่อยกระทงตามกันไปตามแม่น้ำ กระทงสายลอยอย่างสวยงามทีละใบๆ
ทำให้แม่น้ำมีไฟสว่างไสว ผู้คนที่อยู่ริมแม่น้ำตีกลองและเล่นดนตรีพื้นเมือง แข่งขัน
ร้องรำทำเพลงอย่างมีความสุข

พิธีการปล่อยโคมลอยแบบล้านนาเป็นลักษณะเฉพาะของเทศกาลลอยกระทงของ
เชียงใหม่ ความเชื่อดั้งเดิมมีอยู่ว่าเมื่อโคมลอยยักษ์ลอยขึ้นไปในท้องฟ้า ปัญหา
ของผู้ปล่อยโคมลอยก็หายไปด้วย รัชกาลที่4ทรงเชื่อเช่นนั้น