|
ในตอนที่ดิฉันกำลังเขียนบทความนี้ เป็นวันขึ้นปีใหม่ของหลายประเทศในทวีป
เอเชีย เป็นเวลาเฉลิมฉลองปีใหม่พร้อมกับการทำพิธีกรรมทางศาสนาและมี
ความสุขในวันครอบครัวร่วมกัน เทศกาลสงกรานต์ในประเทศไทยจะถูกจัดขึ้น
ในวันที่ 13 – 15 ของทุกปี นี่เป็นเทศกาลที่ได้รับความนิยมมากที่สุดสำหรับ
ชาวไทยและต่างประเทศ แม้ว่าในบางพื้นที่จะกลายเป็นกิจกรรมที่เสียงดัง หา
ความสนุกเกินควร และหยาบคายมากเกินไป แต่ส่วนมากแล้วนี่เป็นเวลาแห่ง
การชำระล้าง การเริ่มใหม่และการเฉลิมฉลอง
หลายๆประเทศที่อยู่ใกล้กับประเทศไทยก็เฉลิมฉลองเทศกาลนี้เช่นกัน
ประเทศลาว กัมพูชา พม่า และชาวไทในยูนนานของประเทศจีน ศรีลังกาก็
ฉลองเทศกาลเหมิอนกันเรียกว่า “Sinhalese” และวันปีใหม่ของชาวเผ่าทมิฬ
ก็ตรงกับเทศกาลนี้เช่นกัน ในประเทศอินเดียวันขึ้นปีใหม่ ชาวอัสสัม
ชาวเบงกอล ชาวโอริสสา ชาวทมิฬ ชาวปัญจาบ ชาวมาลายา เป็นวันเดียวกัน
ในวันนั้นมีการฉลองไปทั่วแคว้นต่างๆ ตามเหตุการณ์ทางโหราศาสตร์ที่พระ
อาทิตย์เดินทางขึ้นสู่ทิศเหนือ
ตำนานวันสงกรานต์
ในแคว้นโอริสสา[รัฐทางตะวันออกของประเทศอินเดีย]นี่เป็นปีใหม่และเป็นที่
ทราบกันว่าเป็น มหา วิสุภะ สังกรานติ ซึ่งหมายถึงการเปลี่ยนแปลงอัน
ศักดิ์สิทธ์ที่เกี่ยวข้องกับการเปลี่ยนตำแหน่งของพระอาทิตย์ ตามตำนาน
เรื่องราวเกี่ยวข้องกับท้าวกบิลพรหมและเจ้าชายธรรมบาลที่เกิดในตระกูลที่
ร่ำรวยเจ้าชายธรรมบาลเป็นผู้ที่เฉลียวฉลาดมากตั้งแต่ยังเด็ก ท้าวกบิลพรหม
ถามคำถามสามข้อโดยมีเงื่อนไขว่าถ้าคำตอบของเขาถูกต้อง ท้าวกบิลพรหม
เต็มใจที่จะเสียสละมอบศีรษะให้ แต่ถ้าเขาตอบผิดเจ้าชายธรรมบาลก็จะต้อง
ทำเช่นเดียวกัน คำถามจะเน้นเรื่องราศีของมนุษย์ในแต่ละช่วงของวันตั้งแต่
ตอนเช้าถึงตอนเย็น ท้าวกบิลพรหมรู้สึกประหลาดใจมากที่เจ้าชายธรรมบาล
สามารถตอบคำถามทั้งหมดได้ถูกต้อง เป็นที่ทราบกันมาว่าราศีที่ดีของคนใน
ตอนเช้าคือใบหน้า ในตอนกลางวันคือทรวงอก และในตอนเย็นคือเท้า ดังนั้น
ท้าวกบิลพรหมจึงต้องตัดศีรษะของตนเองตามข้อเสนอ แต่อย่างไรก็ตามศีรษะ
ของท้าวกบิลพรหมมีอำนาจมาก โลกทั้งใบจะลุกเป็นไฟถ้าศีรษะสำผัสกับพิ้น
และความแห้งแล้งอย่างรุนแรงจะเกิดขึ้น น้ำในมหาสมุทรจะแห้งเหือดถ้าศีรษะ
ถูกขว้างไปในอากาศหรือตกลงไปในมหาสมุทร ท้าวกบิลพรหมได้สั่งให้
บุตรสาวนางฟ้าทั้ง 7 องค์คอยผลัดกันประคองศีรษะวนรอบเขาพระสุเมรุ และ
ถ้าวันสงกรานต์(13 เมษายน)ตรงกับวันใด ปีนั้นก็เป็นเกียรติแก่นางสงกรานต์
ประจำวันนั้น
ในปีนี้วันสงกรานต์ตรงกับวันอาทิตย์ที่ 13 เมษายน 2551 นางสงกรานต์คือ
ทุงษะเทวี สวมชุดสีแดงและกำไลข้อมือ มือขวาถือกงจักร มือซ้ายถือหอยสังข์
หลังใบหูทัดดอกทับทิม พาหนะคือครุฑ และก็มีการเดินขบวนประกวดนาง
สงกรานต์ในวันสงกรานต์เช่นเดียวกัน
การทำนายสำหรับปีใหม่จะมีขึ้นตามวันประจำนางสงกรานต์ ตัวอย่างเช่นถ้า
อาหารที่ชอบของนางสงกรานต์คือถั่วและงา ก็จะทำนายได้ว่าปีนั้นก็จะมีความ
อุดมสมบูรณ์แลสุขภาพดี ถ้าอาหารที่ชอบเป็นเลือด การทำนายนั้นจะบอกว่า
เป็นปีที่เลวร้ายมีการทะเลาะเบาะแว้งและความยากลำบาก และถ้า“นาง
สงกรานต์”ชอบถืออาวุธก็จะทำนายได้ว่าสภาพอากาศจะมีพายุฝนและความไม่
สะดวกสบายต่างๆ
แต่เดิมแล้ววันจัดงานเทศกาลนั้นจะจัดขึ้นโดยการคำนวณทางโหราศาสตร์ แต่
ตอนนี้ถูกกำหนดไว้แน่นอนแล้ว ถ้าวันเหล่านี้ตรงกับวันหยุดสุดสัปดาห์ วัน
ธรรมดาถัดมาก็จะเป็นวันหยุดชดเชยทันที สงกรานต์อยู่ในช่วงเวลาที่ร้อนที่สุด
แห่งปีในประเทศไทยช่วงปลายหน้าแล้ง จนกระทั่งปีพ.ศ. 2431 วันขึ้นปีใหม่
ไทยเป็นวันแรกของปีในประเทศไทย ต่อมาเปลี่ยนเป็น 1 เมษายนจนกระทั่งปี
พ.ศ. 2483 เมื่อวันที่ 1 มกราคมกลายเป็นวันเริ่มต้นของปี วันปีใหม่แบบดั้งเดิม
จึงกลายเป็นวันหยุดประจำชาติตั้งแต่นั้นมา
ไม่น่าสงสัยเลยว่าสงกรานต์เป็นเทศกาลที่นิยมมากที่สุด นั่นคือการเริ่มต้นแห่ง
ปีใหม่ทางโหราศาสตร์ที่ถูกกำหนดโดยปฎิทินเก่าแก่ของสยาม ตามประเพณี
วันที่ 13 คือวันมหาสงกรานต์ วันที่ 14 คือวันเนา และวันที่ 15 คือวันเถลิงศก
ซึ่งเป็นการเริ่มต้นปีใหม่
เทศกาลสงกรานต์ในประเทศไทย
ทุกวันนี้จะเน้นแต่ความสนุกสนานและการสาดน้ำมากกว่าจิตวิญญาณของ
เทศกาลและศาสนา ซึ่งบางทีก็ได้รับคำตำหนิจากนักประเพณีนิยม ในปีที่
ผ่านๆมามีการประกาศเรื่องการลดอุบัติเหตุจากเครื่องดื่มแองกอฮอล์และการ
บาดเจ็บจากการสาดน้ำใส่หน้าผู้ขับขี่มอเตอร์ไซด์ การเฉลิมฉลองที่ชัดเจน
ของสงกรานต์คือการสาดน้ำด้วยขันน้ำและปืนฉีดน้ำหรือไปอยู่ด้านข้างถนน
คอยรดน้ำพวกเดียวกันหรือผู้ที่เดินผ่านมา อย่างไรก็ตามนี่ก็ไม่ได้เป็นกิจกรรม
หลักของเทศกาลนี้ ตามประเพณี สงกรานต์เป็นเวลาที้จะไปเยี่ยมและเคารพ
ผู้ใหญ่ ครอบครัว เพื่อนสนิทมิตรสหาย เพื่อนบ้านใกล้เรือนเคียง
นอกจากการสาดน้ำแล้ว ผู้คนที่ฉลองงานสงกรานต์อาจไปวัดเพื่ออธิษฐานขอ
พรและถวายอาหารแด่พระสงฆ์ บางคนอาจสรงน้ำพระพุทธรูปที่บ้านหรือที่วัด
ด้วยน้ำอบไทย มีความเชื่อว่าการกระทำเช่นนี้จะนำความโชคดีและความสงบ
สุขมาสู่ปีใหม่ ในหลายๆจังหวัดเช่นเชียงใหม่ มีการพระพุทธรูปสำคัญหลาย
องค์มาจัดขบวนพาเหรดให้ผู้คนสรงน้ำกัน ในตอนเหนือของประเทศไทยผู้คน
จะขนทรายเข้าวัดเพื่อมาที่นำทรายออกจากวัดในช่วงตลอดปี ทรายนั้นจะถูก
นำมาปั้นเป็นสถูปเจดีย์ตกแต่งด้วยธงเล็กๆหลากสี
หนึ่งในค่านิยมประเพณีของครอบครัวไทยและโอกาสที่จะแสดงความเคารพ
ผู้ใหญ่ สมาชิกหนุ่มสาวของครอบครัวรดน้ำให้กับพ่อแม่ ปู่ย่าตายาย และมอบ
ของขวัญแสดงความรักให้กับพวกท่าน ส่วนผู้ใหญ่จะอวยพรให้บุตรหลานโชค
ดีมีความสุข
ภายในวัด สมาชิกในครอบครัวไปทำบุญตักบาตรพระสงฆ์ อาจช่วยกันกวาดพื้น
และลานวัดหรือสรงน้ำพระพุทธรูป ในอดีตต้องรอให้กิจกรรมและพิธีทาง
ศาสนาสิ้นสุดก่อนที่จะสาดน้ำเล่นกันในหมู่เพื่อนฝูงและคนแปลกหน้าได้ แต่ใน
ปัจจุบันไม่เป็นเช่นนั้นอีกต่อไปแล้ว
เทศกาลสงกรานต์เป็นส่วนสำคัญของการประชาสัมพันธ์ของการท่องเที่ยวแห่ง
ประเทศไทยเพื่อสนับสนุนวัฒนธรรมและความสุขสำหรับผู้คนในประเทศไทย
และจากทั่วโลก ท้ายที่สุดแล้วเทศกาลนี้ต้อนรับทุกคน
|
